15

De Sint-Servatiuskerk

Sint-Servatius geldt als één van de oudste heiligen die aan parochiekerken werden gewijd. Hij stierf volgens de overlevering in de stad Maastricht op 13 mei 384. Zie in het kerkschip ter hoogte van de 3de travee het gebrandschilderde St.- Servatiusraam dat op 6 maart 2008 werd overgebracht uit de gelijknamige kapel van Berg-Heide naar de parochiekerk. De huidige kerk van Berg werd gebouwd begin 19de eeuw op de plaats waar sinds 1142 al een bedeplaats was aldus een document van bisschop Nicolaus van Kamerijk. Het oudere kerkgebouw brandde echter af in 1640 maar de vieringtoren bleef toen grotendeels overeind. In de 15de eeuw was het oorspronkelijke Romaanse concept reeds vervangen door een Gotisch schip. De wederopbouw begon met een toegang op het Zuidwesten gericht en werd voorzien van een ommuurd kerkhof. Ook deze tweede kerk was geen lang leven beschoren gelet op de ernstige schade die werd opgelopen tijdens de talrijke bezettingen en godsdiensttwisten. In 1726 werd echter nog een arduinen omlijsting aan de ingangsdeur aangebracht. De torenspits naar huidig model dateert van 1794. In 1769 was de schade blijkbaar enorm na een zwaar onweer en drongen zich drastische herstellingen op. Gelet op het dreigende instortingsgevaar deed de St.- Lambertuskapel te Berg-Lelle toen dienst als parochiekerk. De wederopbouw van de derde kerk werd aangevat in 1794 met architect Remy Nivoy, die blijkbaar een leerling was van hofarchitect Laurent-Benoît Dewez. Pas vanaf 1815 kwam er echt schot in de zaak. Het gebouw behield de ingebouwde westertoren, kreeg een driebeukig halleschip van vijf traveeën en een rechthoekig koor met driezijdige sluiting. Een nieuwe stormnacht op 14 juli 1832 zorgde voor schade aan de kerk en de pastorie. Pas in 1839 is er sprake van investeringen voor de opfrissing van het interieur en de afsluiting van het “project”. De bouwstijl van de huidige kerk noemt men neoclassicisme. Vooraan is het hoofdaltaar, stijl Lodewijk de XIV-de geplaatst dat in 1843 wit werd gemarbreerd door het atelier Van Geel uit Mechelen. Op het tabernakel van het altaar dat het Heilig Sacrament bewaart is een sierlijke afbeelding aangebracht. Het lam stelt Jezus Christus de Zaligmaker voor. Boven het lam staat Gods naam in een stralende driehoek. Achter het altaar bevindt zich het schilderij van August De Succa “De bewening of de afneming van Christus van het kruis”. Aan de rechterzijde staat een Sint -Servatiusbeeld met bisschopstaf (gepolychromeerd eikenhout 18de eeuw). Aan de linkerzijde vinden wij een polychroom beeld van de Heilige Barbara. Vanuit de kapel van Lelle verwierf de parochiekerk ook het schilderij “De graflegging van Christus” naar 18de eeuwse kopie van het origineel van Michelangelo Merisi da Caravaggio dat bewaard wordt in de Vaticaanse Pinakoteek te Rome. Het schilderij is opgehangen boven de deur van de bijsacristie links vooraan in het koor. Aan weerszijden werd op de koorpilaren een houten (eiken) engel bevestigd voortkomende van de voormalige zijaltaren die in de 20ste eeuw werden verwijderd). De Triptiek "De Heilige Drievuldigheid" Deze waardevolle triptiek bestaat in feite uit vijf schilderijen: twee zijpanelen en een middenpaneel. Op de voorzijde van de zijpanelen zien we de schenkers van het kunstwerk en op de achterzijde zijn de "Geseling" en de "Kruisafneming" van Christus geschilderd. Op het middenpaneel prijkt de "Heilige Drievuldigheid". Dit kunstwerk is van de hand van een anoniem meester uit de school van de Vlaamse Primitieven. Uit een recent dendrochronologisch onderzoek weten wij wel dat het kunstwerk in het derde kwartaal van de 15de eeuw kan worden gesitueerd en ten vroegste 1463. De drie goddelijke personen zijn voorgesteld onder een menselijke gedaante, merkwaardig genoeg dus ook de Heilige Geest, die anders onder de vorm van een duif wordt afgebeeld. Ondanks vele studies door bekende kunsthistorici en recente nog aan gang zijnde onderzoeken zijn op heden de schilder, noch de schenker(s) gekend. Het brandglasraam van Sint-Servatius afkomstig van de kapel van Berg-Heide, werd in maart 2008 ter hoogte van de 3detravee Zuidgericht geplaatst. De kruisweg vervaardigd door de firma L. Dendooven - Michiels uit Leuven werd op 5 juli 1928 ingewijd en bevindt zich aan weerszijden. Het kerkschip heeft een blauwe hardstenen vloer en een rondboogarcade ondersteund door Toscaanse zuilen. Het torenuurwerk dateert van 1641. Sinds 1971 zijn de wijzers en plaat ‘s avonds verlicht. Met Kerstmis kan men van verre de “Sterre” als tastbaar baken van Berg aan de toren bewonderen. Op 24 december 2009 besliste Vlaams minister Geert Bourgeois om drie schaarse goed bewaarde laat classicistische plattelandskerken in Vlaams-Brabant te beschermen, waaronder de Sint-Servatiuskerk van Berg. Paus Johannes XXIII opende op 11 oktober 1962 het tweede Vaticaans Concilie (Vaticanum II) dat leidde tot een nieuwe liturgie onder meer met aangepaste pastorale heroriëntering. Toen werd een nieuw dienstaltaar ter hoogte van de voormalige communiebanken vooraan in het koor opgesteld en dichter bij de gelovigen gebracht. Het gebruik van de volkstaal voor de vieringen naast het universele latijn werd geïntroduceerd. Het hoogaltaar met het tabernakel voor het Heilig Sacrament werd behouden en is met de lengteas van het gebouw gericht op het Oosten. Jezus Christus wordt hierbij gezien als “het Licht der Wereld”. De voormalige preekstoel met de busten der vier Evangelisten werd omgebouwd tot nieuw dienstaltaar. In oktober 2018 werd in overleg tussen de Pastoor-Deken Patrick Maervoet en de betrokken bedienaars, de voorgangers, de lectoren, de catechisten, de parochie-ploeg, de gelovigen en de kerkfabriek via proefopstellingen betracht een zinvolle, onderbouwde invulling te geven aan de eigenheid van de Bergse stoelenschikking, die op heden wordt vertolkt in een nieuwe aangepaste opstelling. Het “samen vieren” wordt hiermee benadrukt. Voorts worden inspanningen geleverd om de zang, het geluid en de presentaties optimaal aan bod te laten komen tijdens de diverse vieringen. Naast de reeds besproken kunstwerken en meubilair waaronder de befaamde triptiek en de kopie van een werk van Caravaggio, beschikt de Sint-Servaasparochie te Berg naast haar patroonheilige en de Maria-devotie met oude beelden, vaandels en flambieën gebezigd bij optochten en processies, ook over een torenremonstrans (begin XVI-de eeuw),een kelk uit 1717 in verguld zilver, oude cibories en kerkgewaden (kazuivels in brokaat, stola’s,…) die bij manifestaties zoals bij deelname aan de Open Kerken-dagen worden tentoongesteld aan het brede publiek. Regelmatig worden ook torenbezoeken georganiseerd door de kerkraad.   

Ligging:

Sint Servatiuskerk, Bergstraat, 1910 Kampenhout